Wat is Dalton?
"Leren is werken, zelfstandig en samen"
Het Daltononderwijs in Nederland kent 5 kernwaarden. Vanuit deze waarden geven Daltonscholen vorm en inhoud aan het onderwijs. De kernwaarden geven richting aan het professioneel handelen van docenten en de ontwikkeling van docententeams. De waarden vormen voor scholen bouwstenen voor een eigen visie op goed onderwijs en een efficiënte en effectieve Daltonpraktijk.
Het Daltononderwijs heeft de afgelopen decennia een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Meerdere professionals hebben een bijdrage geleverd aan een verbetering en verfijning van het aanbod van ons Daltononderwijs. Door wetenschappelijke benadering en door brononderzoek van het gedachtegoed van Helen Parkhurst zijn nieuwe impulsen voortgekomen. Het scholingsaanbod is zeer breed en belicht veel nieuwe ideeën met betrekking tot inhoud en organisatie van het Daltononderwijs.
Het Nederlandse daltononderwijs kent van oorsprong drie daltonprincipes: vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerken. De drie Nederlandse daltonprincipes corresponderen inhoudelijk niet geheel met de oorspronkelijke principes van Parkhurst. Ook de invulling van wat als de principes van het daltononderwijs geldt, is in de loop van de tijd geëvolueerd.
'Freedom and responsibility perform the miracle'
Vrijheid is het eerste daltonprincipe, maar als het gerelateerd wordt aan onderwijs kan het een verwarrend begrip zijn. Soms associëren ouders het met vormen van een antiautoritaire opvoeding of met een soort 'vrijheid-blijheid'. Vrijheid in het daltononderwijs betekent heel wat anders. Op daltonscholen heerst er geen vrijblijvendheid. Leerlingen mogen er niet zo maar doen wat ze willen en ze hebben ook niet de vrijheid om niet naar school te gaan. In het daltononderwijs krijgen leerlingen wel de vrijheid hun schoolwerk naar eigen inzicht te plannen.
Daltononderwijs is geen onderwijs waar leerlingen met de armen over elkaar afwachten tot de leerkracht opdrachten geeft. Leerlingen leren er initiatief te nemen en krijgen ruimte om naar eigen inzicht te werken. Dat bereidt hen voor om later, in de maatschappij, in vrijheid te kunnen leven en werken. Door leerlingen vrijheid te geven wordt onderwijs iets van het kind zelf. Hij wordt, wat tegenwoordig populair genoemd wordt, (mede-)eigenaar van zijn eigen leerproces. Als er al zoiets is als een 'ideale daltonleerling', dan is dat in ieder geval een leerling die met een plannetje in zijn hoofd 's morgens naar school gaat, over wat hij die dag gaat doen.
Vrijheid maakt van leerlingen ondernemende leerlingen. De vrijheid die een leerling op een daltonschool krijgt, is altijd een vrijheid in gebondenheid. Hij moet leren rekening te houden met anderen, verantwoordelijkheid te dragen over zijn keuzes en verantwoording af te leggen over zijn werk en zijn resultaten. In de praktijk van het daltononderwijs wordt vrijheid vooral geconcretiseerd in het geven van keuzevrijheid. Leerlingen mogen op daltonscholen, met mate, kiezen wat ze willen leren, in welke volgorde ze hun werk willen doen, waar ze willen werken, soms ook met welk materiaal ze werken en vaak ook of ze alleen of samen werken.
Het dragen van verantwoordelijkheid voor het in vrijheid handelen op school is iets dat leerlingen proefondervindelijk moeten leren. En zoals bij al het leren, worden ook hier fouten en vergissingen gemaakt. Dat mag ook op daltonscholen, moet zelfs tot op zekere hoogte, want van het maken van fouten leer je. Wanneer leerlingen bang zijn voor het maken van fouten zorgt dat voor onzekerheid en voor een gebrek aan durf om te experimenteren en om je grenzen te verkennen en te verleggen. Op daltonscholen is leven het meervoud van lef.
'The socialisation of the school'
Parkhurst leerde leerlingen samenwerken door ze samen te laten werken. Ze gaf leerlingen de gelegenheid om elkaar te consulteren als hulp bij het uitvoeren van taken vereist was. Zo ontwikkelt, volgens haar, bij de meeste kinderen socialiteit zich op een natuurlijke wijze. Leerlingen leren van elkaar en leren tegelijkertijd met elkaar om te gaan en rekening te houden met anderen. Het gaat Parkhurst ook om het samen leven en samen leren van leraren en leerlingen en van leraren onderling. Het leven op school moet op het gemeenschapsleven lijken: ruimte bieden aan wederzijdse afhankelijkheid en verantwoordelijkheid.
Op ruim 400 scholen in het PO en VO wordt het Daltononderwijs vorm gegeven naar de vele inzichten die nu gangbaar zijn. De verantwoording heeft steeds duidelijker vorm gekregen in zelfevaluatie, visitatie en Daltonontwikkelingsplannen. Daltonscholen zijn verenigd in de Nederlandse Dalton Vereniging (NDV). De NDV is verdeeld in regio's waarin Daltonscholen elkaar vinden in trainingen, netwerken, intervisie en ontmoeting.
Kernwaarden van het Daltononderwijs:
